Semah

 

Alevilikte     SEMAH &  CEM

Alevilerin temel ibadeti olan Cem ayinlerinin ayrilmaz bir parçasi da semah dönmektir. Semah Cemin belli bir asamasinda bağlama esliginde kadin ve erkek canlarin, çalinan ezgiler esliginde birlikte yaptiklari dinsel törenlerdir. Semah dönmek, Cem ayini icinde yapilan 12 HIZMET’ten birisidir. Cem ayini sirasinda törenin bazi bölümlerinde ve özellikle son bölümünde Dede’nin isareti ile kadin ve erkek canlar semaha kalkarlar. Semah dönen canlar duygunun, sevginin, askin dorukta oldugu bir duygulu an yasarlar. Semah dönenler adeta kendinden gecercesine büyük bir askla, sevkle, huzur icinde ayri bir dünyaya yolculuk edercesine, izleyen canlari da büyülecek tarzda, ibadet ederler. Aleviler’in döndükleri semahi onlarin ibadeti olan Cem ayinlerinden ayri düsünmek ve incelemek yanlistir. Aleviligin kutsal kitabi olan IMAM CAFER BUYRUGU ve halk arasinda yasayan mevcut inancta semah 12 HIZMET’ten biri olarak yapilir.Aleviler, semahin kaynaginin Miraç`ta yapilmis olan KIRKLAR CEM’inden kaldigina inanırlar. Bu kaynagi bilmeden Cem ve semah anlasilmaz.

” SEMAH ” sözcüğü ve SEMAH’da GIYSI

Baglama belirleyici olmasina karsin Cepni Aleviler’de Cemde 12 calgi bulunur. Semahin belli sayida kisilerce dönülmesine özen gösterilir. 2,4,6,8,10,12 oldugu gibi 3,5,7,12 gibi sayi kümelerine denk düsürülmeye calisilir. Bu sayilarin kutsalligina inanılir. ” Ücler “, ” Besler “, “Yediler “, Onikiler ” den yardim ve sefaat beklenir. Semah dönülürken canlarin üstündeki giysiler son yillardaki folklor giysileri gibi özenle hazirlanmaz. Halkin özel günlerde giydigi temiz ve bakimli elbiseler giyilir. Giysilerde yerel ayricalikar görülür. Bazi yörelerde semah dönülürken erkekler sapkayi cikartirken, bazi yörelerde baslari acik dönerler.Ayaklar genelde ciplaktir. Bacilarin baslari örtülü olur. Kurallarda bicime degil öze önem verilir.

Canlar Cem ayininin belli bir yerinde semaha kalkinca Dede’ye niyaz ederler. Semah dönüldügü sirada herhangi bir kösede bulunan Dede makamina (post`a) asla sirt dönülmez. Hic bir semah türünde el ele tutulmaz. Semahta esas figürler el ve ayak figürleridir. Eller ve kollar turnanin ucusunu simgelerler.

En çok görülen figür ise sag elin ayasi yukarida, sol el de yere dönüktür.

Bu figür: ” Hak’tan alinanın halka verilmesini ” simgeler. Semah dönülürken semahi bozucu davranislar hos karsilanmaz, çünkü Semah seyir için degil, Hak için dönülür. Semah dönenlerin ritmini izleyenler de ” Allah, Allah “, ” Ya Sah “, ” Semahimiz saf ola, günahlar af ola ” gibi ifadelerle katılırlar.

Dikkat:

SEMAH Eğlencelerde, Gecelerde,

Düğünlerde dönülmez !!!!

Alevi / Bektaşîlikte kisisel ibadetin: yeri, zamani, mekâni, sekli yoktur. Birincil ve en iyi ibadet her an ‘Kâmili insan’ (bilgin olgun dürüst insan) olmaya çalismaktir. Bilim yolundan gitmek, eline, diline, beline sahip olmak, helâl lokma yemek, kendine reva görmedigini baskasina uygulanamamak..vs. Aleviler için en büyük ibadettir. Zaten bu kurallari yerine getirenin ‘tanriya’ yalvarip af/merhamet dilemesine gerekte yoktur. Bu nedenlerden Alevîlerin islam’in 5 sartina (namaz, oruç, haç, zekât kelimeyi sahadet) uyma, camiye, kiliseye …. hatta cem-evine, gidip gitmeme, diye bir zorunluluklari yoktur. Gerçek içten ve gizli; insanî ahlâksal kurallara uymadiktan sonra, yapilan ibadet ‘gösteristen’ öteye gitmez. Kendini ve halki, kandirmaktan baska bir sey degildir. Alevi /Bektasîlikte toplumsal anlamda bir tür ‘ibadet’ CEM kurumu içinde vardir. Kelime anlami ile CEM, BİRLİK demektir. “Alevîligin kalbi cem’de atar. Alevîligin sirri cem’de yatar” denilir. Alevîligi bütün yönleri ile anlamak Cem’i anlamaktan geçer. Cemde yapilan her hareketin, her sözün inançsal, kültürel, toplumsal sembolik anlamlari vardir.

CEM’in INANÇSAL KAYNAGI:

Kirklar-Cem’idir. Alevîlikte Muhammed’in ‘miraç’ (tanri ile görüşme) rivayetiyle (gerçekte olmasi mümkün görünmeyen, olay, masal, rüya) birlikte anlatilan bir hikâye ye göre:

Hz. Muhammed Tanri’yi ziyaretten döndükten sonra, gerçek hayatta 40″lar Meclisi denilen bir toplantiya katılmak ister. Muhammed 40″lar meclisine girmek için kapiyi çalar ve peygamber oldugunu söyler.

- “Git peygamberligini ümmetine göster” denilir. ve içeriye alinmaz, bir kaç defa dener sonra: - “Bende fakir bir kulum, sizden biriyim” deyince içeriye alinir.

Yani bu meclise isteyen herkes giremez, oraya giren rütbesini, malini mülkünü defterden silmesi gerekir, ve oraya girmek için gönülden istekli ve israrli olmak gerekir. Muhammed, Kirklar CEM’ine girince, oradakilere kim olduklarini, büyük, küçük kim diye sorar.

“- Bize Kirklar derler, bizim küçügümüzde büyügümüzde uludur” cevabini alir.

Muhammed sayar bakar, kadin erkek 39 kisi, biriniz nerede der:

“- O dışarida görevdedir” derler.

Muhammed ispat ister. Birisi Hz. Ali’nin koluna bir biçak vurur, hepsinin kolundan kan akar, bir damla kan da çatidan içeri düser. Ali’nin kolu sarilir digerlerinden dökülen kan da durur.

Burada ki mesaj, Cem’de kadin, erkek herkesin esit ve ayni seviyede oldugudur. Canlardan birisinin acisi herkesin acisidir, birisinin acisi sarilinca hepsinin acisi durur.

Ortaya bir üzüm tanesi getirilir, Muhammed’ten bunu 40 kisiye paylastirilmasi istenir. Muhammed zor durumda kalir ve HAK’tan yardim ister, üzüm tanesi ezilip serbest edilir, buna kirk kisi banip, mest (seri-hos = basi hos) olup semaha kalkarlar.

Burada verilen önemli mesaj, bilmedigini sorup ögrenmektir, var olani esitçe paylasmak, hakkina düsene razi ve beraber mutlu olmaktir.Semah dönerken Muhammed’in basinda ki sarik düser ve 40 parça olur, Kirklar bu parçalari bellerine baglarlar, Muhammed 40″lara PiR’lerini sorar:

“- Pirimiz Ali, rehberimiz Cebrail’dir” cevabini alir.

Muhammed Hz. Ali’nin yanina gelir (Rüyasinda), Tanri katına çikmak isterken önüne çikip onu engelleyen bir Aslanin agzina verdigi ve ancak o zaman yoluna devam-edebildigi, Peygamberlik yüzügünü Hz. Ali’nin parmaginda görür . Ve rüyasinda gördügü tanri yüzünü ve sesini HZ. Ali’ye benzetir. Orada Ali’nin kendinden ayricalikli oldugunu görür ve Ali” ye niyaz eder. Burada verilen mesaj: Sadece peygamberler degil, olgun insanlarin hakkin, (halifesi) elçisi, onun bir parçasi oldugudur. Gökte aranan yerdedir (tanri insandadir) düsüncesidir. Sonuçta ortaya çikan H.B.Veli’nin deyimiyle, akil mantiga uyan ve gönülden her insanin katılabilecegi sonuç: Tanri gökte degil yerdedir, insanlarin içinde, kalbindedir. insanlar da birlesip dünyadaki nimetleri (degerleri) ortaklasa esitçe paylasmalidir. Bu hikâyede anlatilan konular, ve özelikle Cem’de ‘Ehli-Beyt’ Hz. Ali ve soyuyla ilgili konular CEM’in islam’dan aldigi yanlardir.

Eski tarih kaynaklar, Cem’de görülen: kadinli erkekli, dansli, müzikli, yemekli, içkili, öğütlü ve duali toplantilara (ayinlere), islam öncesi Anadolu’da ve Asya toplumlarinda rastlandigi göstermektedir. Bu nedenle Cem doğrudan olarak islam’dan kaynaklanan bir olgu degildir.

CEM’in TOPLUMSAL TEMELI:

Fakir, emegi ile geçinen, ezilen, haksizliklara ugrayan, yurttan yurda göç etmek zorunda kalan fakir köylü insanlar, eski yeni inanç ve düsünceleri bir birine katmis, bütünlestirmis ve bu ezilmislik durumdan kurtulmanin yolarini aramislar. Tâbi ki insanlar, bu baski zulme, zaman, zaman bas kaldirmis ve hakim güçlerce ezilmislerdir. Ama teslim olmamislar, kendi inanç, kültür ve toplumsal, sosyal düzenlerini kurmuslar. Ve bu olay, Anadolu’da Türk, Kürt, Arap, Azerî, Müslüman Hiristiyan birçok inanç, milliyet ve kültürler arasinda olusmustur. Birlesmeleri sorunlarina sahip çikmalari, hakim güçlerin çikarlarina zarar verdigi için, yasadışi sayilmislar, kültür ve inançlarini gizli yapmak zorunda kalmislar, baski ve zulümlerden korunmak için, kendi düsünce ve eylemlerini tepki çekmeyecek sifrelerle gizlemisler. Íste toplumsal açidan CEM: Ezilen Anadolu insaninin, bin bir yola basvurarak, bin bir çiçekten öz alarak, kendi kültür, inanç ve toplumsal yasam deneyimlerinin ögrenilip, öretildigi, yasanilip, yasatildigi, her yönüyle gözden geçirildigi bir toplantidir CEM. (Bir tür genel kuruldur)

CEM:

CEM, özgürlük, eşitlik, ibadet ve sevgi yeridir. Cem yargi ve karar yeridir. Birlik ve dirligin korunup sergilendigi yerdir. Cemde sunulan can, söylenen söz, sergilenen özdür. Hizmet ve sohbet muhabbet yeridir. Kul-Köle, efendi-beyin olmadigi esit ve hür canlarin bulustugu yerdir. Sasmasin, yoldan düsmesin diye el ele verilen yerdir cem. Yol tasi, yol kusuna atilmaz cemde. Af, sefaat, riza meydanidir cem. insan asilanir, kötülüklerden kesilir. Çig olan piser cemde. Asi (kötü) olan düser cemde.Güvenin, sevenin yeri, baci- kardesin meydanidir Cem. Saklar Cem erenleri seni, serini (basini) verir sirini vermez. ikrar iman (inanma) yeridir, ölçü ve hükmün yeridir. Edep ve erkân yeridir cem. Cemde bir ulu divandir meydan. Nur kusaklinin yerine, kil kusakli sorgu sual yapar, cem erenleri sözünü söyler. Hak adina, halk adina Pir’indir ferman. Cemde dünya isleri görülür, halk senden razi ise, HAK’ta razidir. Bu yolda yolcu olan kendini kanitlamali, Ceme girmeye lâyik olmalidir. Canlarin mutlulugu esastir. Kurallar sadece inanmak, tekrarlamak için degil, uygulamak, bir yasam biçimine dönüstürmek içindir. Temel kurallar korunur saklanir, her seye kilavuzdur akil. Günü gelir korur kendini, gizlenir. Günü gelir isik, çiçek saçar aleme. Alemi her yönü ile bilmeden, degistirmek mümkün degildir. Öz degismez, ama don zamana çaga uyar degisir zenginlesir. Cennet, cehennem Cem’dedir. Cemde can ile cemaat dengesi kurulur. Mala, güzellige, hatira, zora yer yoktur meydanda. Biri kirk, kirki bir olur CANLAR CEM’de.

CEM’DE 12 Hizmet: